آزمایش ANA

آزمایش ANA برای تشخیص مشکلات و بیماری‌های خود ایمن مانند موارد زیر کاربرد دارد:

• آرتریت روماتوئید
• لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE)
• پلی میوزیت (Polymyositis)
• اسکلرودرما
• سندرم شورگن (Sjogren’s syndrome)

برای انجام آزمایش ANA از نمونه خون گرفته شده از ورید استفاده می گردد.

این آزمایش نیازی به ناشتایی و محدودیت رژیم غذایی ندارد.

نکته: همولیز نمونه نتایج تست را تغییر می‌دهد.

میزان این آنتی‌بادی علیه هسته سلول‌ها با روش‌های مختلف ایمنولوژیک مانند الایزا می‌تواند بررسی شود ولی بهترین روش برای سنجش این آنتی‌بادی روش ایمنوفلورسنت غیرمستقیم (IFA) است؛ زیرا امکان مشاهده الگوهای متفاوت آنتی‌بادی نیز است. در روش IFA، سلول‌های واجد هسته به‌عنوان آنتی‌ژن روی سطح اسلایدها پوشیده شده‌اند، سرم بیمار روی چاهک‌های ایجادشده روی این اسلایدها اضافه‌شده و بعد از طی انکوباسیون لازم و شستشو آنتی‌بادی ضد آنتی‌بادی انسانی نشان‌دار با مواد فلورسنت مانند FITC اضافه می‌شود. در کنار سرم بیمار روی هر اسلاید یک کنترل منفی و یک کنترل مثبت نیز قرار می‌دهند.

در صورت وجود این آنتی‌بادی در سرم فرد به آنتی‌ژن موجود در اسلاید متصل شده و سپس این کمپلکس توسط آنتی‌بادی کنژوگه شناسایی‌شده که با میکروسکوپ فلورسنت قابل‌مشاهده است. با بررسی نمونه‌ها زیر میکروسکوپ ایمنوفلورسنت و مقایسه الگوی فلورسنتی با الگوی حاصله از کنترل منفی و کنترل مثبت، تیتر و الگوی آنتی‌بادی‌هایی را که علیه هسته سلول‌ها تولیدشده‌اند، مشخص می‌شود.

الگوهای مختلف فلورسنتی

الگوهای مختلف فلورسنتی می‌تواند مطرح کننده بیماری‌های اتوایمیون متفاوت باشد. ازجمله معمول‌ترین این الگوها می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

1. الگوی هموژن یا منتشره: مرتبط با لوپوس و بیماری‌های بافت همبند
2. الگوی نقطه‌ای: مرتبط با اسکلرودرما، لوپوس، آرتریت روماتوئید، سندرم شوگرن و بیماری‌های بافت همبند
3. الگوی هسته‌ای: مرتبط با اسکلرودرما و polymyositis
4. الگوی محیطی: مرتبط با لوپوس

در بررسی بیماری‌های اتوایمیون با روش الایزا و روش‌های مشابه آن فقط وجود اتو آنتی‌بادی‌ها یا عدم وجود آن مشخص می‌شود ولی الگوهای مشاهده‌شده با میکروسکوپ فلورسنت و روش ایمونوفلورسانس می‌تواند به پزشک در جهت تشخیص دقیق‌تر بیماری کمک فراوانی نماید.

آزمایش‌های مرتبط

• AMA
• Autoantibodies
• Anti-dsDNA
• Anti-histone
• Anti- Topo I(Scl-70)
• Anti- SSA/Ro
• Anti-SSB/La
• Anti-Jo-1

تفسیر جواب آزمایش ANA

آزمایش ANA موجب اسکرینینگ وجود و یا عدم وجود آنتی‌بادی علیه آنتی‌ژن‌های محلول هسته سلول‌ها می‌شود بخصوص در تشخیص SLE (لوپوس اریتماتوی سیستمیک) کاربرد دارد. وجود هر نوع آنتی‌بادی علیه آنتی‌ژن‌های محلول هسته‌ای این آزمایش را مثبت می‌کند. در این آزمایش انواع مختلفی از سلول‌ها همانند HEP-2 (Human Epitheloma Cell) و یا سلول‌های BHK (Baby Hamster Kidney Cell) به‌عنوان منبع آنتی‌ژن‌های محلول هسته‌ای در سطح یک اسلاید مخصوص کوت (coat) می‌شود و پس از افزودن سرم بیماران اگر آنتی‌بادی ضد هسته‌ای در سرم وجود داشته باشد؛ این آنتی‌بادی‌ها به آنتی‌ژن سطح لام متصل و کمپلکس آنتی‌ژن- آنتی‌بادی ایجاد می‌شود.

سپس در مرحله بعد آنتی‌بادی دومی به سطح لام اضافه می‌شود که یک نوع آنتی- آنتی‌بادی است و به یک ماده فلورسنت مانند FITC کونژوگه شده است. اتصال این آنتی‌بادی دوم به کمپلکس سطح لام ایجاد فلورسانسی ایجاد می‌کند که با میکروسکوپ فلورسنت قابل‌مشاهده و بررسی است.

 نکته ۱:

در تست ANA از یک روش غیرمستقیم فلورسانس (IIFA) استفاده می‌شود که چندین الگوی رنگ‌آمیزی شامل هموژن، نوکلئار، محیطی و لکه‌ای به ما می‌دهد. این الگوها در تشخیص پروسه بیماری‌های خاص بکار می‌روند.

 Homogenous pattern (یکنواخت):

این الگو بیانگر وجود Anti-ds DNA، Anti-histone و Anti-Topo I است و در ۶۰% از بیماران لوپوسی مشاهده می‌شود.

 Peripheral pattern (محیطی):

این الگو بیانگر وجود Anti-ds DNA است و در بیماران لوپوس اریتماتوی سیستمیک مشاهده می‌شود.

 Diffuse pattern (منتشر):

این الگو بیانگر وجود Anti-histone است و در ۹۵% موارد لوپوس دارویی و ۶۰% بیماران لوپوس اریتماتوی سیستمیک مشاهده می‌شود.

 Speckled pattern (نقطه‌نقطه):

این الگو بیانگر وجود Anti-SSB/La، Anti-SSA/RO، Anti- RNP، Anti- RNA Polymerase III، Anti- Sm است و در ۶۰% از بیماران مبتلابه سندروم شوگرن و ۳۵% بیماران لوپوسی مشاهده می‌شود.

 Nucleolar pattern:

این الگو بیانگر وجود Anti- RNA Polymerase III و Anti- Scl-70(DNA Topoisomerase) است و در بیماران اسکلرودرما مشاهده می‌شود.

 Cytoplasmic pattern:

این الگو بیانگر وجود Anti- Jo-1 (Anti-histidyl-tRNA synthetase) و ریبوزومال p پروتئین است و در بیماران پلی میوزیت مشاهده می‌شود.

 Centrometric pattern:

این الگو بیانگر وجود Anti- CENP-A & Anti- CENP-B است و در بیماران اسکلرودرما مشاهده می‌شود.

نکته ۲:

نتایج ANA مثبت ممکن است در افراد بدون هیچ‌گونه بیماری خود ایمنی شناخته‌شده؛ وجود داشته باشد.

علل افزایش سطح آزمایش ANA

• لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE)
• آرتریت روماتوئید
• اندوکاردیت باکتریایی
• هپاتیت اتوایمیون مزمن
• سیروز لوپوس داروئی
• منونوکلئوز عفونی
• لوسمی (سرطان خون)
• میاستنی گراویس
• سندروم رینود
• سندروم شوگرن
• سِل
• اسکلرودرما
• پلی میوزیت
• درماتوزیت
• سیروز
• و غیره

محدوده‌ی نرمال آزمایش ANA

در رقت 1:40 منفی است.

داروهای مداخله‌گر:

داروهایی که بیمار در حال مصرف آن است در کنار دستور انجام آزمایش ANA می‌تواند کمک شایانی به پزشک آزمایشگاه جهت تسهیل تفسیر تست و یافتن منابع خطا باشد.

استازولامید، کاربی دوپا، کلروتیازید، کلروپرومازین، کلوفیبرات، کوتریماکسازول، اتوسوکسیماید، نمک های طلا، گریزوفولوین، هیدرالازین، ایزونیازید، لیتیم، متیل دوپا، ضد بارداری های خوراکی، پنی سیلین، فنیل بوتازون، فنی توئین، پریمیدون، پروکائین آمید، پروپیل تیوراسیل، کوینیدین، رزرپین، استرپتومایسین، سولفانامید ها، تتراسایکلین ها، دیورتیک های تیازیدی به علت سندروم داروئی شبیه به SLE نتایج تست ANA را به‌صورت کاذب مثبت می‌کنند.

استروئید ها موجب نتایج منفی کاذب در تست ANA می‌شوند.