آزمایش کم خونی برای تشخیص کم خونی یا آنمی درخواست داده می شود. کم خونی بیماری است که وقتی میزان هموگلوبین خون فرد پایین تر از حد طبیعی باشد، بروز می کند. کاهش هموگلوبین اغلب با کاهش تعداد گلبول های قرمز (RBCs) و هماتوکریت همراه است. هموگلوبین در RBCها موجود است و برای انتقال و تبادل اکسیژن از ریه ها به بقیه بدن لازم است. بدون تأمین کافی اکسیژن ، بسیاری از بافت ها و اندام ها در بدن ممکن است تحت تأثیر منفی قرار بگیرند. افراد مبتلا به کم خونی ممکن است خستگی و ضعف را تجربه کنند و ممکن است کمبود انرژی داشته باشند. در واقع در این شرایط انجام آزمایش کم خونی می تواند تا حدود زیادی به تشخیص علت بروز این علائم کمک نماید.
امروزه یکی از شایع ترین بیماری هایی که در بین افراد مختلف دیده می شود، بیماری کم خونی می باشد. کم خونی در اصطلاح به حالتی گفته می شود که در آن RBC یا گلبول های قرمز کافی در خون وجود ندارد. از جمله وظایفی که RBC ها بر عهده دارند، انتقال اکسیژن در بدن می باشد. اکسیژن جزو عناصر حیاتی برای عملکرد صحیح و مناسب سلول ها می باشد. اگر انتقال اکسیژن با مشکل مواجه شود، سلول ها و در نتیجه کل بدن دچار مشکل می شود. از این رو آزمایش های مختلفی برای تشخیص نوع و میزان کم خونی طراحی شده اند که برای تشخیص اولیه و یا تخصصی این بیماری استفاده می شوند.
کم خونی یا آنمی چیست؟
کم‌خونی یا آنمی (به انگلیسی: Anemia) از واژه یونانی an-haima به معنی بدون خون گرفته شده‌است و عبارتست از نقص کمی یا کیفی هموگلوبین که یک مولکول در درون گلبولهای قرمز است. چون هموگلوبین وظیفه ترابری اکسیژن از شش‌ها به بافت‌های بدن را بر دوش دارد پس، کم‌خونی مایه بروز هیپوکسی(hypoxia) یا کم اکسیژنی در بافت‌ها و اندام‌ها می‌شود. از آنجاییکه سلولهای بدن برای بقای خود به اکسیژن وابسته هستند، درجه‌های گوناگون کم‌خونی می‌تواند شرایط بالینی گوناگونی را ایجاد کند.
کم‌خونی اختلال خونی شایعی است که در آن گلبولهای قرمز و یا هموگلوبین کافی در خون وجود ندارد. هموگلوبینی که در گلبول های قرمز خون وجود دارد باعث می‌شود تا اکسیژن به گلبول قرمز متصل شده و توسط مویرگ ها به بافت های مختلف بدن برسد. در واقع هموگلوبین نوعی پروتئین در خون شما است که مسئول حمل اکسیژن به بافت های بدن است.کم خونی ناشی از فقر آهن ، شایع ترین نوع کم خونی است و زمانی اتفاق می افتد که بدن شما به اندازه کافی از آهن معدنی برخوردار نیست. بدن شما نیاز به آهن برای تولید هموگلوبین دارد. هنگامی که آهن موجود در خون شما کافی نیست، اندام های دیگر بدن شما نمی توانند میزان اکسیژن مورد نیاز خود را دریافت کنند.
در زنان، شایع ترین علت کم‌خونی ناشی از فقر آهن، از دست دادن آهن در خون به علت قاعدگی یا حاملگی است. یک رژیم غذایی ضعیف یا برخی بیماریهای روده ای که موجب کاهش جذب آهن در بدن می شوند نیز می توانند کمبود آهن را ایجاد کنند .برای درمان این نوع کم خونی پزشکان اغلب مکمل های آهن یا تغییرات در رژیم غذایی را توصیه می کنند. به طور کلی هر فرایندی که می تواند طول عمر طبیعی یک گلبول قرمز را مختل کند، ممکن است باعث کم خونی شود. طول عمر طبیعی گلبول قرمز معمولا حدود 120 روز است. گلبول های قرمز در مغز استخوان ساخته می شوند.
علائم و نشانه های کم خونی
اگرچه انواع مختلف کم‌خونی دلایل مختلفی دارند ، اما علائم و نشانه ها می توانند بسیار شبیه به هم باشند. اشکال خفیف یا متوسط کم خونی ممکن است در صورت وجود علائم کمی داشته باشد. برخی از شایع ترین علائم عبارتند از:
- احساس کلی خستگی یا ضعف (خستگی)
- کمبود انرژی
- پوست کم رنگ (رنگ پریدگی)
- سرگیجه
- سردرد
سایر علائم و نشانه هایی که با شدیدتر شدن آنمی بروز می کند شامل احساس سرماخوردگی یا بی حسی در دست و یا پا ، تنگی نفس ، ضربان قلب سریع یا نامنظم و درد قفسه سینه است.
انواع کم خونی بر اساس اندازه گلبولهای قرمز
اندازه گلبول قرمز بر پایه میزان حجم میانه گلبولی یا MCV مشخص می شود.
• اگر گلبول ها کوچکتر از اندازه طبیعی باشد ( کمتراز ۸۰) کم‌خونی میکروسیتیک
• اگر اندازه طبیعی داشته باشند (۸۰-۱۰۰) کم‌خونی نورموسیتیک
• چنانچه بزرگتر از طبیعی باشند ( بیش از ۱۰۰) کم‌خونی ماکروسیتیک
کم خونی میکروسیتیک
در ابتدا نتیجه کمبود هموگلوبین است که می‌تواند چند دلیل داشته باشد.
• کم‌خونی فقر آهن
• کم‌خونی وابسته به بیماری مزمن مثل آرتریت روماتویید
• تالاسمی
• کم‌خونی سیدروبلاستیک اکتسابی (مسمومیت با سرب)
کم خونی فقرآهن
شایع ترین نوع کم خونی که گلبولهای قرمز در زیر میکروسکوپ، بیشتر هیپوکروم رنگ پریده و میکروسیت (کوچک) هستند. آهن یک قسمت اصلی در ترکیب هموگلوبین است و کمبود آن سبب کاهش ورود هموگلوبین به داخل گلبول قرمز می‌شود.
علل کم خونی فقر آهن
در زنان: هدر رفتن خون در زمان عادت ماهانه
زخم های خونریزی دهنده دستگاه گوارش: آزمایش خون پنهان در مدفوع، آندوسکوپی قسمت بالایی دستگاه گوارش، آندوسکوپی قسمت زیرین دستگاه گوارش
در زنان یائسه و مردان: احتمال اینکه خونریزی دستگاه گوارش به علت پولیپ کولون و یا سرطان کولورکتال، آلودگی با انگل کرم قلابدار، آمیب، شیستوزومیاز و تریکوریس تریکیورا (کرم شلاقی) است. رژیم غذایی فاقد آهن کافی نیز می تواند زمینه ساز این نوع کم خونی باشد.
کم‌خونی نورموسیتیک
کم‌خونی نورموسیتیک وقتی است که هموگلوبین کاهش یافته ولی اندازه گلبولهای قرمز طبیعی است.
علل آن
• خون ریزی شدید
• کم‌خونی وابسته به بیماری مزمن
• کم‌خونی آپلاستیک
• کم‌خونی همولیتیک
• کم‌خونی ماکروسیتیک
کم‌خونی مگالوبلاستیک
شایعترین نوع کم‌خونی ماکروسیتیک است. که به کمبود ویتامین ب۱۲ یا اسیدفولیک یا هردو مربوط می شود که می تواند به سوء تغذیه یا سوءهاضمه مربوط باشد. کمبود فولات طبیعتا عوارض عصبی ایجاد نمی کند ولی کمبود ویتامین ب۱۲، چنین می کند.
کم‌خونی پرنیسیوز
علت آن یک واکنش اتوایمون (سیستم دفاعی بدن علیه سلولهای خودی) علیه سلولهای دیواره معده می باشد. سلولهای دیواره فاکتورداخلی را ترشح می‌کنند که برای جذب ویتامین ب۱۲، غذا وجود آن لازم است. بنابراین تخریب سلولهای دیواره سبب نبود فاکتور داخلی و در نتیجه جذب ناچیز ویتامین ب۱۲، می‌شود. برداشتن قسمت عملیاتی معده همانند عمل جراحی بای پاس معده و کاهش جذب فولات و ویتامین ب۱۲، می شود. اعتیاد به الکل که سبب بزرگتر شدن گلبولهای قرمز می شود و گاه کم‌خونی به همراه دارد.
اگر شما نیز تمایل دارید آزمایش کم خونی را در یک آزمایشگاه تخصصی و معتبر انجام دهید، می توانید به آزمایشگاه اطبا در سعادت آباد مراجعه کنید. این آزمایشگاه با بهره گیری از به روز ترین دستگاه های آزمایشگاهی و همچنین متخصصین آموزش دیده و باتجربه در زمینه آزمایشگاه جواب های آزمایش شما را با بیشترین دقت و در کوتاه ترین زمان ممکن تهیه و تامین می نماید.
