آزمایشات چکاپ تیروئید کدامند؟

آزمایشات چکاپ تیروئید برای بررسی غده ی تیروئید انجام می شود و علت در خواست آن برای بررسی اختلالات تیروئیدی که شامل کم کاری تیروئید (هایپو تیروئیدیسم)، پرکاری تیروئید (هایپر تیروئیدیسم)، گواتر( بزرگی غده ی تیروئید)، ندول های تیروئیدی و غیره انجام می گیرد. آزمایش چکاپ تیروئید هنگامی که علائم و نشانه هایی دارید که نشان دهنده کم کاری یا پرکاری تیروئید به دلیل وجود بیماری یا یک مشکل دیگر در تیروئید است، درخواست می گردد.

برای انجام این آزمایشات به یک نمونه خون وریدی نیاز داریم. هورمون های تیروئید شامل تیروکسین یا T4 تری یدوتیرونین یا T3 و تری یدوترونین وارون RT3 و همچنین هورمون کلسی تونین توسط غده ی تیروئید ترشح و وارد جریان خون می شود. این هومون ها عملکرد های مختلف و بسیار مهمی را در بدن هماهنگ می کنند. بنابراین هر گونه تغییر در مقادیر این هومون ها بر سلامت بدن موثر است. برای انجام آزمایش چکاپ تیروئید هیچ آمادگی خاصی قبل از انجام آزمایش مورد نیاز نمی باشد. با این حال ، برخی از داروهای خاص می توانند با آزمایشات موجود در پانل تداخل داشته باشند ، بنابراین در مورد هر دارویی که مصرف می کنید به پزشک معالج خود اطلاع دهید.

آزمایشات چکاپ تیروئید معمولاً شامل چه تست هایی است؟

آزمایش چکاپ تیروئید معمولاً شامل آزمایشات زیر است:

• TSH (هورمون تحریک کننده تیروئید) : آزمایش TSH  یا آزمایش کم کاری تیروئید ، پرکاری تیروئید و نظارت بر درمان اختلال تیروئید
• FT4 (تیروکسین) : آزمایش FT4 برای تست کم کاری تیروئید و پرکاری تیروئید. همچنین ممکن است برای نظارت بر درمان استفاده شود
• FT3 یا T3 کل (تریودوتیرونین) : آزمایش FT3 برای تست پرکاری تیروئید استفاده می شود. همچنین ممکن است برای نظارت بر درمان استفاده شود

گاهی اوقات یک آزمایش جذب رزین T3 (T3RU) برای محاسبه ، همراه با مقدار T4 ، شاخص تیروکسین آزاد (FTI) ، روش دیگری برای ارزیابی عملکرد تیروئید است که اصلاحات در پروتئین های خاص را انجام می دهد که می تواند در سطح T4 تأثیر بگذارد.

TSH

TSH توسط غده هیپوفیز تولید می شود و بخشی از سیستم بازخورد بدن برای حفظ مقادیر پایدار هورمون های تیروئیدی T4 و T3 در خون است. هنگامی که سطح هورمون تیروئید کاهش می یابد ، هیپوفیز برای آزاد سازی TSH تحریک می شود. TSH به نوبه خود تولید و انتشار T4 و T3 توسط غده تیروئید را تحریک می کند. هنگامی که سیستم به طور عادی کار می کند ، تولید تیروئید روشن و خاموش می شود تا سطح هورمون تیروئید خون به صورت ثابت حفظ شود.

T3 و T4

T3 و T4 دو هورمون اصلی تولید شده توسط غده تیروئید ، اندام کوچک پروانه ای شکل است که در قسمت خالی در پایه گلو قرار دارد. آنها در کنار هم به کنترل میزان استفاده از انرژی بدن کمک می کنند. تقریباً تمام T3 و T4 در گردش خون به پروتئین متصل است. بخش های کوچکی که به صورت متصل نیستند و در اصطلاح “آزاد” هستند ، اشکال بیولوژیکی فعال هورمون ها هستند. آزمایش چکاپ تیروئید می تواند میزان T3 یا T4 آزاد T3 کل یا T3 آزاد یا T4 کل(به صورت متصل یا غیر متصل) را در خون اندازه گیری کند.

آزمایش های T4 و T3 کل برای سال ها مورد استفاده قرار گرفته است، اما این آزمایشات می توانند بر میزان پروتئین موجود در خون برای اتصال به هورمون تأثیر بگذارد. آزمایش های T4 و T3 آزاد تحت تأثیر میزان پروتئین نیستند و به نظر بسیاری از متخصصین بازتاب های دقیق تری از عملکرد هورمون تیروئید ارائه می دهند. در بیشتر موارد ، تست T4 آزاد جایگزین آزمایش T4 کل شده است. با این حال ، برخی از دستورالعمل های حرفه ای تست T3 کل را نیز توصیه می کنند ، بنابراین ممکن است از آزمایش T3 کل یا تست T3 آزاد برای ارزیابی عملکرد تیروئید استفاده شود.

علائم کم کاری تیروئید

در میان اختلالات غده ی تیروئید، کم کاری تیروئید شایع ترین اختلال می باشد. در این حالت غده ی تیروئید قادر به تولید کافی هورمون تیروئیدی نیست .شایع ترین علت کم کاری غده تیروئید، التهاب غده به علت اشكال در سيستم ايمني خود فرد می باشد كه به این بیماری هاشيموتو گفته می شود. معمولاً سيستم ايمني فقط در مقابل عوامل خارجي مانند باکتری ها و ویروس ها واکنش می دهد و به خود بدن حمله نمی کند. در التهاب تيروئيد به علت خود ایمنی, سيستم ايمني خود فرد, غده تيروئيد را به اشتباه (به جاي عامل غیر خودی) عامل بیگانه شناسایی می کند و به آن آسيب مي‌رساند. به طوري كه توانایی توليد هورمون كاهش مي‌يابد. بیماری های خــــود ایمنی سرايت كننده نيستند ولي ممكن است علت ژنتیکی داشته باشند . خانم ها استعداد بيشتري براي ابتلا به اين بیماری ها دارند.

علت دیگر بیماری کم کاری، التهاب تيروئيد پس از زايمان است كه 5-11 درصد خانم‌ها را در فاصله كوتاهي پس از زايمان مبتلا می کند. در این حالت، این نوع کم کاری نیز معمولاً يك وضعيت موقتي است.

يك علت شايع ديگرهیپو تیروئیدیسم غده ی تيـــــروئيد, درمان‌هاي انجام شده روي پركاري تيروئيد است. يعني وقتي براي كنترل غده تيروئيد پركار، از يد راديواكتيو يا جـــــراحـــــي استفــاده مي‌شود, چند ماه تا چند سال بعد تيروئيد ممكن است كم‌كار شود.

کم کاری تیروئید با هر علتی ممکن است دارای علائمی باشد که در زیر به آن ها اشاره می شود:

• خستگی مفرط

• خشکی پوست

• اضافه وزن

• فراموشی و اختلال در یادگیری

• پر خوابی

• ضربان قلب کند

• بی حوصلگی

• آهسته شدن حرکات

• بی اشتهایی

• موهای شکننده

• صدای خشن

• یبوست

• گرفتگی عضلات

• عدم تحمل سرما

• مشکل تمرکز

• خواب آلودگی

• خونریزی ماهانه ی شدید و نامنظم

• صورت پف آلود

• نازائی

البته ممکن است فرد همه موارد را با هم نداشته باشد و در هر بيمار يكي از علايم فوق می تواند برجسته تر باشد در حالي كه در بيمار ديگر چنين علامتي شدت كمتر داشته يا اصلاً ديده نشود و حتی در مواردی ممکن است حتی در فرد هیچ علائمی وجود نداشته باشد. درمان هیپوتیروئیدیسم با قرص لووتیروکسین می باشد و دوز مورد نیاز برای هر فرد نسبت به شدت بیماری متغیر بوده و توسط پزشک تعیین می شود.

علائم پرکاری تیروئید

پرکاری تیروئید (هاپرتیروئیدیسم) نقطه مقابل هیپو تیروئیدیسم می باشد و مقادیر سرمی هورمون های تیروئیدی افزایش می یابد و وقتی هورمون های تیروئیدی افزایش می یابد براساس فید بک منفی باعث می شود تا هورمون محرک تیروئیدی TSH کاهش یابد. تشخیص اولیه این بیماری همانند بیماری های دیگر، در ابتدا با بررسی علائم و انجام معاینات بالینی می باشد و سپس آزمایش چکاپ تیروئید درخواست می شود.

علائم هایپر تیروئیدیسم شامل موارد زیر می باشد:

• تپش قلب

• لرزش

• عدم تحمل گرما

• تعریق

• کاهش وزن علارغم اشتهای طبیعی یا زیاد

• تنگی نفس

• بی قراری

• بی خوابی

در پرکاری تیروئید اندازه غده ی تیرویید نيز معمولاً بزرگ مي شود و گاهي در لمس گره ها و يا برجستگي هايي ديده مي شود. در اين موارد لازم است يك سونوگرافي تيروئيد انجام شود تا وجود گره ها يا ندول ها در داخل آن مشخص شود. همچنین در هایپرتیروئیدیسم خفيف سطح هورمون هاي تيروئيد نرمال می باشد ولی سطح سرمی TSH پایین می باشد و معمولا در این افراد علائم پرکاری بسیار خفیف می باشد. اگرچه علل متفاوتي براي پركاري تيروئيد وجود دارد اما علائم و نشانه‌هاي این بیماری مشابه است.

از علت های بروز پرکاری تیروئید می توان به موارد زیر اشاره کرد:

شایع ترین علت هایپر تیروئیدیسم بیماری خود ایمنی گرایوز یا به اصطلاح گواتر سمی می باشد که در این بیماری سیستم ایمنی خود بدن سلول های غده ی تیرویید را بیگانه شناسایی می کند و علیه این سلول ها آنتی بادی تولید می کند و به این صورت موجب تحریک سلول های تیروئیدی و تولید بیش از حد هورمون های تیروئیدی می شود.

وجود یک یا چند گره در غده ی تیروئید نیز می تواند باعث پر کاری تیروئید شود که اگر توده يك عدد باشد گره سمي خودكار نامیده شده و اگر چندين توده وجود داشته باشد، گواتر سمي چند گره ای ناميده می شود. عامل دیگر پرکاری تیروئید که در آزمایش چکاپ تیروئید تشخیص داده می شود، تیروئیدیت به معنای التهاب غده ی تیروئید می باشد که باعث آزاد شدن هورمون تيروئيد ذخيره در تيروئيد و پركاري تيروئيد ‌می شود كه براي چند هفته تا چند ماه طول مي‌كشد.

اهمیت آزمایش در منزل در شرایط دشوار امروزی

اهمیت آزمایش در منزل در شرایط دشوار امروزی بیش از قبل نمایان می شود جایی که به دلیل وجود بیماری خطرناکی مثل ویروس کرونا به افراد توصیه می شود در خانه خود بمانند تا از گزند آسیب این بیماری در امان بمانند. همچنین اغلب پزشکان برای تعیین نوع بیماری مراجعین یا بررسی روند بهبود آنان انجام آزمایش های مختلف مانند آزمایش چکاپ تیروئید، آزمایش خون، ادرار، مدفوع و… را تجویز می کنند. همچنین بسیاری از افراد میانسال یا مسن، برای چکاپ دوره ای وضعیت بدنی خود و پیشگیری از شرایط حاد و خطرناک، به صورت دوره ای به پزشک و آزمایشگاه مراجعه نموده و وضعیت سلامتی خود را بررسی می کنند.

اما ممکن است در برخی موارد مراجعه به آزمایشگاه برای افراد امکان پذیر نباشد یا به شرایط ویژه ای که به دلیل وجود ویروس کرونا در جامعه حکم فرما شده، ترجیح بدهند در خانه مانده و قرنطینه خانگی را رعایت نمایند. با توجه به اینکه سلامتی افراد همواره در اولویت قرار دارد، آزمایشگاه اطبا در سعادت آباد با ارائه خدماتی مانند آزمایش در منزل آماده خدمت رسانی بیشتر به شما عزیزان می باشد تا هیچ فردی آزمایشات خود را به هیچ دلیلی به تعویق نیاندازد.